رقابت یعنی چه؟
رقابت (Competition) تلاش دو یا چند سازمان برای دستیابی به آرمان مشترکی است که قابل تسهیم و تشریک نمی‌باشد. هر سازمانی که در زمینه ای خاص در حال کسب و کار است باید ویژگی یا چیزی منحصر به فرد داشته باشد تا با آن وارد رقابت شود. هر سازمان به میزان توانایی، شایستگی محسوس و قابلیت‌های نامحسوس در حال رقابت است.
امروزه اهمیت رقابت برای کسب‌وکارهای مختلف در بسیار افزایش پیدا کرده است. گسترش تجارت جهانی، تحولات پویا، تغییرات سریع، انقلاب در فناوری، تحول در نیازها و خواسته های بشر، از جمله دلالیل افزایش رقابت هستند. همچنین افزایش رقبای محلی و بین‌المللی نیز در افزایش رقابت نقش پررنگی دارند. مفهوم رقابت آمیخته با فعالیت‌های سازمان‌ها و کسب‌وکارهای مختلف است. مطالعات بسیاری در زمینه رقابت و رقابت پذیری انجام شده است. در همین راستا انواع مختلفی از استراتژی‌های رقابتی نیز بسط داده شده است.
رقابت از دیدگاه صنعت
وقت شرکت ها یا سازمان ها کالاهایی تولید می کنند که مشابه کالاهای دیگر در شرکت ها و سازمان های دیگر است، در یک گروه از شرکت ها در یک صنعت قرار دارند در این حالت، محصولات شرکت ها به هم نزدیک هستند و بین آن ها شباهت وجود دارد.
کشش متقاطع
وقتی در بازار، بین کالاها شباهت زیادی وجود داشته باشد و از شرکت های متنوعی تولید شوند، قیمت یک کالا افزایش پیدا می‌کند. مردم به راحتی به کالای مشابه از شرکت رقیب رو می آورند. به این اتفاق کشش متقاطع می گویند که تقاضا برای آن کالا بالا است. مثلا وقتی قیمت ماشین های ژاپنی افزایش پیدا می کند، مردم به راحتی به سمت ماشین های آمریکایی رو می آورند و تقاضا برای ماشین های آمریکایی افزایش پیدا می کند.
نتیجه گیری اینکه: با افزایش قیمت یک کالا تقاضا برای کالای مشابه آن از شرکت رقیب افزایش پیدا می کند.
تقسیم بندی صنایع
دسته بندی صنایع مختلف با توجه به چند معیار صورت می گیرد:
- تعداد فروشندگان و ضریب تفکیک‌پذیری کالای تولیدی
- وجود یا عدم وجود موانع ورود به قابلیت تحرک
- موانع خروج و قابلیت انقباض
- ساختار هزینه
- ضریب ادغام پذیری عمودی
- ضریب جهانی شدن
که تعدادی از آن ها را در این مقاله شرح می دهیم.
تعداد فروشندگان و ضریب تفکیک‌پذیری کالای تولیدی
با توجه به تعداد فروشندگان که در واقع موضوع اصلی تشکیل دهنده صنعت است چهار عنوان شکل می گیرد
- انحصار کامل
- الگو پولی یا انحصار چند جانبه
- رقابت انحصاری
- رقابت کامل
انحصارکامل
انحصار کامل فقط یک شرکت یک کالا یا خدماتی را در یک کشور یا یک منطقه ارائه می کند. اگر انحصارگر به صورت قانونی باشد باید قیمت های فروش پایین تری را برای مردم تعیین کند و سعی کند خدمات بیشتری را به مردم عرضه کند. در صورتی که قانونی نباشد از هدفش حداکثر رساندن سودآوری است می تواند برای کالایش قیمت فروش بالایی در نظر بگیرد.
الیگو پولی
تعداد کمی از شرکت های بزرگ کالا را تولید می کنند.
الیگو پولی دو تا حالت دارد:
- الیگو پولی محض
- الیگو پولی متمایز تفکیکی
الیگو پولی محض
در این حالت شرکت های کمی هستند که کالای مشابه را تولید می کند ولی با این وجود نمی توانند قیمت بیشتر از نرخ های جاری را بر روی کالای خود بگذارند. نفت از الیگو پولی محض پیروی می کند.
الیگو پولی متمایز تفکیکی
تعداد کمی از شرکت ها کالاهایی را تولید می کنند که با هم متفاوت اند و این تفاوت ها در کیفیت، شکل ظاهری یا ویژگی های دیگر می باشد. دوربین های عکاسی در واقع از الیگو پولی متمایز پیروی می کند.
رقابت انحصاری
در رقابت انحصاری در واقع رقابت بسیار شدید است و کالا ها بسیار متمایز هستند. در رقابت انحصاری درست است که رقبا بسیار هستند این کالاها را نیز بسیار متمایز از هم هستند. در این حالت به خاطر اینکه شرکت ها توانستند نیازهای خاص بازار را برآورده کنند و کالاهای متمایز تولید کنند و در ازای آن می توانند قیمت بالاتری طلب کنند.
رقابت کامل
کالاها همگی مشابهه همدیگر عرضه می شوند و باز هم رقابت در این حالت بسیار زیاد است. در این حالت رقابت رقبا، بسیار شدید است ولی کالا و خدمات مشابه هم عرضه می شوند. مانند محصولات کشاورزی و شرکت ها مجبورند قیمت های مشابهی را بگذارند، زیرا این کالاها کاملاً مشابه هستند و هیچ تمایزی نسبت به همدیگر ندارند. در این حالت رقبا دست به تبلیغات نمی زنند مگر اینگه بخواهند از لحاظ روانی تمایز ایجاد کنند.
وجود یا عدم وجود موانع ورود و قابلیت تحرک
ورود به بازار یعنی چه؟
اگر در بازاری فرصت های سودآوری خوب باشد و شرکتی بخواهد به آن بازار وارد شود ورود به بازار می گویند. سهولت ورود شرکت در بازار از عوامل تعیین کننده ورود به صنعت می باشد.
صنعت های مختلف از لحاظ سهولت ورود برای شرکت ها متفاوت است.
هر شرکتی ممکن است یک سری موانع ورود برای خود داشته باشند. صنعت هواپیما سازی از جمله مشاغلی است که موانع ورودی زیادی دارد، صرفه جویی های مقیاس تولید، محل استقرار مواد اولیه، نیاز به سرمایه سنگین موانعی هستند که باعث می‌شوند شرکت ها یا سازمان ها به سختی بتوانند وارد صنعت هواپیمایی شوند.
ممکن است تازه واردی وارد یک صنعتی می شود و تمام اما گاهی اوقات ممکن است در همان صنعت بخواهند به قسمت های پر جاذبه تر رجوع کنند و آنجا هم با مانع جابه جایی مواجه شود. مثلا کالا یا خدماتی که با ماشین های اتوماتیک فروخته می شد، حالا بخواهد وارد سوپرمارکت ها شود و به صورت جدیدی فروخته شود.
موانع خروج و قابلیت انقباض
شرکتی که احساس می کند کسب و کارش سودآور نیست باید بتوانند به راحتی از آن کسب و کار خارج شود. یک سری موانعی برای خروج وجود دارند که به عنوان محدودیت های خروج شناخته می شوند. محدودیت هایی که دولت ها برای سازمان ها قرار می دهند، یا ارزش اسقاط پایین دارایی ها، علت تخصصی بودن زیاد، چون برخی دستگاه های خیلی تخصصی هستند و برای دیگران قابل استفاده نیستند و ارزش آن ها پایین میاد یا به دلیل اینکه خیلی تخصصی هستند، یا از رواج میوفتند و به قیمت مناسب خریداری نمی شوند. این موارد از جمله موارد خروج از صنعت می باشد. شرکت ها مجبور هستند تا زمان پوشش کلیه هزینه های ثابت و متغیر شان در آن صنعت بمانند که این به سودآوری آنها لطمه می زند. بهتر از شرکت هایی که می خواهند به صورت دائمی در یک صنعت بمانند، موانع خروج را برای سایر شرکت ها از میان بردارند.
برای ادامه مطالب خواندنی با ما همراه باشید.
حریف تجاری یک شرکت که به خریدارن و محصولی یکسان یا مشابه عرضه می کند و در این تعریف ما متوجه شدیم که شرکت هایی رقیب یکدیگرند که می خواهند محصولی یکسان و یا مشابه را به بازار عرضه کنند وقتی کارایی و ماهیت دو محصول شبیه به هم است بی شک بازار هدف آن دو نیز یکسان است.
